🚗 مقدمه‌ای بر اهمیت حیاتی تهویه پارکینگ

پارکینگ‌ها، به‌ویژه در مجتمع‌های مسکونی، تجاری و اداری مدرن، فضاهایی سرپوشیده و محدود هستند که روزانه میزبان تردد ده‌ها یا صدها خودرو می‌باشند. روشن شدن موتور خودروها منجر به تولید گازهای سمی و خطرناکی مانند مونوکسید کربن (CO)، اکسیدهای نیتروژن (NOx) و سایر آلاینده‌ها می‌شود. تجمع این گازها در یک فضای بسته می‌تواند به سرعت به تهدیدی جدی برای سلامت افراد و حتی عاملی برای حوادث ناگوار تبدیل شود. علاوه بر این، در صورت وقوع آتش‌سوزی، دود غلیظ و سمی می‌تواند مسیرهای خروج را مسدود کرده و عملیات امداد و نجات را با چالش جدی مواجه کند.

اینجاست که نقش سیستم اگزاست و کنترل دود پارکینگ ها برجسته می‌شود. این سیستم یک ضرورت مطلق و یک الزام قانونی است که با هدف اصلی حفظ جان و سلامت انسان‌ها و همچنین مدیریت و کنترل دود پارکینگ ها در مواقع اضطراری طراحی و اجرا می‌گردد. در این مقاله جامع، به بررسی صفر تا صد دنیای تهویه پارکینگ، از انواع سیستم‌ها گرفته تا استانداردها و محاسبات آن خواهیم پرداخت.

❓ چرا تهویه پارکینگ یک ضرورت است نه انتخاب؟

شاید در نگاه اول، هزینه کردن برای یک سیستم تهویه پیشرفته غیرضروری به نظر برسد، اما دلایل زیر نشان می‌دهد که این یک سرمایه‌گذاری حیاتی برای ایمنی و سلامت است:

• ☠️ مقابله با قاتل خاموش (مونوکسید کربن): گاز CO بی‌رنگ، بی‌بو و بسیار سمی است. تنفس مقادیر بالای آن می‌تواند منجر به سرگیجه، تهوع، بیهوشی و در نهایت مرگ شود. یک سیستم اگزاست پارکینگ کارآمد، غلظت این گاز را همواره پایین‌تر از سطح خطرناک نگه می‌دارد.
• 🔥 تخلیه دود در زمان حریق (Smoke Management): مهم‌ترین کارکرد هواکش پارکینگ در شرایط اضطراری، کنترل دود پارکینگ ها و تخلیه سریع آن است. این کار به افراد فرصت می‌دهد تا با دید کافی، مسیرهای خروج ایمن را پیدا کنند و همچنین به نیروهای آتش‌نشان اجازه می‌دهد تا به کانون حریق دسترسی پیدا کنند.
• ⚖️ الزامات قانونی و مقررات ملی ساختمان: بر اساس مبحث چهاردهم مقررات ملی ساختمان و دستورالعمل‌های سازمان آتش‌نشانی، اجرای سیستم تهویه مکانیکی برای پارکینگ‌های بسته و بزرگ الزامی است. عدم رعایت این قوانین می‌تواند منجر به عدم دریافت پایان کار و مشکلات حقوقی شود.
• 쾌 بهبود کیفیت هوای عمومی: حذف رطوبت، بوی نامطبوع بنزین و روغن، و سایر آلاینده‌ها، فضای پارکینگ را به محیطی قابل تحمل‌تر برای استفاده‌کنندگان تبدیل می‌کند و از فرسودگی سازه در اثر رطوبت نیز جلوگیری می‌نماید.

⚙️ انواع سیستم‌های تهویه پارکینگ

به طور کلی، دو رویکرد اصلی برای تهویه هوای پارکینگ‌ها وجود دارد: سیستم سنتی کانال‌کشی و سیستم مدرن جت فن.

۱. سیستم سنتی مبتنی بر کانال کشی تهویه پارکینگ

در این روش قدیمی‌تر، از یک یا چند اگزاست فن بزرگ (معمولاً سانتریفیوژ) برای مکش هوا استفاده می‌شود. این فن‌ها از طریق شبکه‌ای از کانال کشی تهویه پارکینگ که در سراسر سقف پخش شده‌اند، هوای آلوده را از نقاط مختلف جمع‌آوری و به بیرون هدایت می‌کنند. هوای تازه نیز از طریق بازشوها یا فن‌های دمنده وارد پارکینگ می‌شود.

• مزایا: طراحی ساده‌تر و شناخته‌شده‌تر.
• معایب: حجم بالای کانال‌ها که ارتفاع مفید پارکینگ را کاهش می‌دهد، وجود نقاط مرده (نقاطی که جریان هوا در آن‌ها ضعیف است)، هزینه‌های بالای نصب و نگهداری کانال‌ها، و ظاهر نامناسب.

۲. سیستم جت فن (Jet Fan System)

این سیستم که رویکردی نوین و بسیار کارآمدتر است، بر اساس اصل "انتقال تکانه" (Momentum Transfer) کار می‌کند. در این روش، کانال‌های حجیم حذف می‌شوند و به جای آن‌ها، تعدادی جت فن کوچک و قدرتمند در نقاط استراتژیک سقف نصب می‌گردند. این جت فن‌ها با پرتاب هوا با سرعت بالا، توده‌ای از هوای اطراف خود را به حرکت درآورده و کل هوای پارکینگ را به سمت اگزاست فن‌های اصلی هدایت می‌کنند.

این سیستم همانند ایجاد یک رودخانه نامرئی از هوا در پارکینگ عمل می‌کند که آلاینده‌ها و دود را با خود به نقطه خروج می‌برد.

🔧 اجزای اصلی یک سیستم تهویه پارکینگ مدرن

1. اگزاست فن‌های اصلی (Main Exhaust Fans): این فن‌ها که معمولاً از نوع فن سانتریفیوژ (Centrifugal) یا فن آکسیال (Axial) مقاوم در برابر حریق هستند، بخش اصلی سیستم اگزاست پارکینگ را تشکیل داده و وظیفه نهایی مکش و تخلیه حجم عظیم هوا و دود را به خارج از ساختمان بر عهده دارند.
2. جت فن‌ها (Jet Fans): قلب تپنده سیستم مدرن که در دو نوع آکسیال و سانتریفیوژ (کتابی) تولید می‌شوند و وظیفه به جریان انداختن هوای داخل پارکینگ را دارند.
3. فن‌های تامین هوای تازه (Fresh Air Supply Fans): برای جبران هوای تخلیه شده، باید هوای تازه به داخل پارکینگ تزریق شود. این کار توسط فن‌های دمنده انجام می‌گیرد تا فشار هوای پارکینگ در حالت متعادل باقی بماند.
4. سنسورهای CO و دود: این سنسورها مغز هوشمند سیستم هستند. سنسورهای مونوکسید کربن به طور مداوم غلظت این گاز را اندازه‌گیری کرده و در صورت بالا رفتن از حد مجاز، به سیستم کنترل فرمان روشن شدن فن‌ها را می‌دهند. سنسورهای دود نیز در زمان حریق، سیستم را فعال می‌کنند.
5. تابلو برق و سیستم کنترل مرکزی (Control Panel): این بخش وظیفه مدیریت یکپارچه تمام اجزا، دریافت سیگنال از سنسورها و ارسال فرمان به فن‌ها را بر عهده دارد و امکان برنامه‌ریزی سناریوهای مختلف (عملکرد روزانه، مد حریق) را فراهم می‌کند.

📐 استانداردها و محاسبات کلیدی در طراحی تهویه پارکینگ

طراحی سیستم تهویه مطبوع پارکینگ یک فرآیند کاملا تخصصی است و باید توسط مهندسین تاسیسات با در نظر گرفتن استانداردها انجام شود. اما آشنایی با مفاهیم اصلی آن برای کارفرمایان ضروری است:

• تعداد دفعات تعویض هوا در ساعت (ACH - Air Changes per Hour): این مهم‌ترین پارامتر در طراحی سیستم اگزاست و کنترل دود پارکینگ ها است و مشخص می‌کند که در هر ساعت، چند بار کل هوای داخل پارکینگ باید با هوای تازه جایگزین شود.
  • حالت عادی: معمولاً بین 6 تا 10 بار تعویض هوا در ساعت برای تهویه روزمره کافی است.
  • حالت حریق: در شرایط اضطراری، این عدد به 10 تا 12 بار تعویض هوا در ساعت یا بیشتر (بسته به دستورالعمل آتش‌نشانی) افزایش می‌یابد تا دود به سرعت تخلیه شود.
• محاسبه حجم هوا (دبی): حجم هوایی که باید توسط فن‌ها جابجا شود (دبی) از فرمول ساده زیر به دست می‌آید:

  Q (m³/h) = V (m³) × ACH

  که در آن Q دبی هوا (متر مکعب بر ساعت)، V حجم کل پارکینگ (طول × عرض × ارتفاع) و ACH تعداد دفعات تعویض هوا است.

• شبیه‌سازی CFD: برای پروژه‌های بزرگ و پیچیده، مهندسین از نرم‌افزارهای شبیه‌سازی دینامیک سیالات محاسباتی (CFD) برای تحلیل دقیق جریان هوا، جانمایی بهینه جت فن‌ها و اطمینان از عدم وجود نقاط مرده استفاده می‌کنند.

نیاز به مشاوره تخصصی دارید؟

انتخاب و طراحی سیستم تهویه پارکینگ یک تصمیم فنی و حیاتی است. کارشناسان ما آماده‌اند تا با بررسی نقشه و مشخصات پروژه شما، بهترین راهکار را به صورت رایگان ارائه دهند.

آیروفن