نحوه محاسبه تهویه در مرغداری | راهنمای کامل + نکات طلایی

چرا محاسبه دقیق تهویه مرغداری، کلید سودآوری است؟

سیستم تهویه و هواکش مرغداری، قلب تپنده سالن پرورش طیور است. این سیستم صرفاً به خنک کردن سالن در تابستان محدود نمی‌شود؛ بلکه مسئول کنترل حیاتی‌ترین عوامل محیطی شامل دما، رطوبت و کیفیت هوا است. محاسبه نادرست تهویه می‌تواند منجر به افزایش سطح گازهای سمی مانند آمونیاک، افزایش رطوبت بستر، استرس گرمایی، کاهش ضریب تبدیل و در نهایت، ضرر مالی هنگفت شود. اگر به دنبال دستیابی به بهترین عملکرد گله و سودآوری حداکثری مرغداری خود هستید، تسلط بر نحوه محاسبه تهویه یک ضرورت است.

1. فرمول محاسبه تهویه حداقلی (زمستانی)

هدف از تهویه حداقلی، خروج گازهای مضر (مانند آمونیاک و دی‌اکسید کربن) و رطوبت اضافی بستر، بدون کاهش محسوس دمای سالن است. این حالت معمولاً در هفته‌های اول و در فصول سرد استفاده می‌شود.

محاسبه هوای مورد نیاز بر اساس سن پرنده

متداول‌ترین و دقیق‌ترین روش، محاسبه بر اساس نیاز هر کیلوگرم وزن زنده طیور است.

فرمول کلی هوادهی حداقلی:

$$Q_{Min} = (\text{تعداد پرنده} \times \text{میانگین وزن پرنده (کیلوگرم)}) \times \text{ضریب هوادهی}$$

محاسبه تعداد فن‌های حداقلی (فن‌های کوچک):

$$\text{تعداد فن حداقلی} = \frac{Q_{Min} (\text{متر مکعب بر ساعت})}{\text{ظرفیت هوادهی هر فن کوچک}}$$

(معمولاً از فن‌های ۱۰۰×۱۰۰ سانتی‌متر با ظرفیت حدود $20,000 m^3/h$ استفاده می‌شود.)

2. فرمول محاسبه تهویه انتقالی (تابستانی)

هدف از تهویه انتقالی، کنترل دما و رطوبت در شرایط میانی و پیش از فعال‌سازی کامل تهویه تونلی است. در این حالت از ترکیبی از فن‌های حداقلی و فن‌های بزرگ تونلی استفاده می‌شود. فرمول محاسبه بر اساس دفعات تعویض هوا در ساعت (Air Change Rate) یا بر اساس مساحت سطح مقطع سالن است.

محاسبه بر اساس حجم سالن (دفعات تعویض هوا)

برای مرغداری‌ها، حداقل $6$ تا $10$ بار تعویض هوا در ساعت برای تهویه انتقالی توصیه می‌شود.

فرمول هوادهی انتقالی:

$$Q_{Trans} = (\text{طول} \times \text{عرض} \times \text{ارتفاع}) \times \text{تعداد دفعات تعویض هوا (۶ تا ۱۰)}$$

(واحد $Q_{Trans}$ بر حسب متر مکعب بر ساعت ($m^3/h$) خواهد بود.)

3. فرمول محاسبه تهویه تونلی (خنک‌سازی حداکثری)

هدف از تهویه تونلی، ایجاد سرعت بالای جریان هوا (Wind Chill Effect) بر روی پرندگان برای خنک‌سازی بدن آنها در اوج گرمای تابستان است. سرعت جریان هوا باید بین $2$ تا $3.5$ متر بر ثانیه باشد.

محاسبه هوادهی مورد نیاز بر اساس سرعت هوا

در این روش، میزان هوادهی کل فن‌ها باید به اندازه‌ای باشد که سرعت هوای مورد نظر در کل سطح مقطع سالن ایجاد شود.

فرمول هوادهی تونلی ($Q_{Tunnel}$):

$$Q_{Tunnel} = (\text{عرض سالن} \times \text{ارتفاع سالن}) \times \text{سرعت هدف هوا ($m/s$)} \times 3600$$

(ضرب در ۳۶۰۰ برای تبدیل واحد از متر مکعب بر ثانیه به متر مکعب بر ساعت ($m^3/h$) است.)

محاسبه تعداد فن‌های تونلی ($140 \times 140$):

فرمول تعداد فن تونلی:

$$\text{تعداد فن تونلی} = \frac{Q_{Tunnel} (\text{متر مکعب بر ساعت})}{\text{ظرفیت هوادهی هر فن بزرگ}}$$

(معمولاً از فن‌های ۱۴۰×۱۴۰ سانتی‌متر با ظرفیت حدود $40,000$ تا $45,000 m^3/h$ استفاده می‌شود.)

فرمول مساحت کل دریچه‌های اینلت

مساحت مورد نیاز برای اینلت‌ها تابعی از حداکثر هوادهی سالن ( $Q_{Tunnel}$) و سرعت مطلوب هوای ورودی ($V_{Inlet}$) است.

فرمول مساحت کل اینلت:

$$A_{Inlet} = \frac{Q_{Tunnel} (\text{متر مکعب بر ثانیه})}{V_{Inlet} (\text{متر بر ثانیه})}$$

(توجه: برای این فرمول باید $Q_{Tunnel}$ را به متر مکعب بر ثانیه تقسیم بر $3600$ کنید.)

نکته کلیدی: ایجاد فشار منفی

در تهویه حداقلی، اینلت‌ها تنها به میزان بسیار کمی باز می‌شوند تا فشار منفی ($0.1$ تا $0.2$ اینچ ستون آب) ایجاد شود. این فشار منفی، هوای سرد را به سمت سقف هدایت کرده و اجازه می‌دهد تا قبل از رسیدن به کف و جوجه‌ها، با هوای گرم سالن ترکیب و گرم شود.

نتیجه‌گیری: تهویه اصولی = موفقیت پایدار

محاسبه تهویه در مرغداری یک علم دقیق است. با به‌کارگیری دقیق فرمول‌های تهویه حداقلی، انتقالی و تونلی که در این راهنما ارائه شد، می‌توانید مطمئن باشید که گله شما همیشه در ایده‌آل‌ترین شرایط دمایی، رطوبتی و کیفیتی هوا قرار دارد. سرمایه‌گذاری در یک سیستم تهویه با ظرفیت محاسبه شده صحیح، نه یک هزینه، بلکه تضمینی برای سلامت طیور، کاهش بیماری‌های تنفسی و در نهایت، بالاترین راندمان اقتصادی در پایان دوره پرورش خواهد بود.