تحلیل فنی و مقایسه عملکرد فن‌های سانتریفیوژ فوروارد، بک‌وارد و پلنیوم در هواسازهای صنعتی
🔷 مقدمه:
در طراحی سیستم‌های تهویه صنعتی، انتخاب نوع فن یکی از تصمیمات کلیدی و اثرگذار بر راندمان، مصرف انرژی و طول عمر سیستم است.
فن‌های سانتریفیوژ با هندسه‌های مختلفی طراحی می‌شوند که از رایج‌ترین آن‌ها می‌توان به فن‌های فوروارد (Forward-curved)، بک‌وُرد (Backward-curved) و پلنیوم (Plug fan) اشاره کرد.
این مقاله به مقایسه دقیق عملکرد، مزایا، محدودیت‌ها و کاربردهای هر یک از این فن‌ها می‌پردازد.
⸻
🌀 ۱. فن سانتریفیوژ فوروارد (Forward-Curved Centrifugal Fan)
✅ ویژگی‌های هندسی و عملکردی:
•پره‌ها به سمت جهت چرخش خم شده‌اند.
•مناسب برای کاربردهایی با فشار استاتیکی پایین تا متوسط.
•در دورهای پایین حجم هوای بیشتری منتقل می‌کنند.
🔬 مشخصات فنی:
•راندمان: حدود ۵۰–۶۵٪
•فشار استاتیکی: تا ۱۰۰۰ Pa
•سرعت چرخش مطلوب: پایین‌تر از ۱۲۰۰ RPM
•تمایل به اورلود در صورتی که حجم هوا از حد طراحی فراتر رود.
📦 کاربردها:
•هواسازهای تجاری کوچک
•مراکز درمانی و بیمارستان‌ها
•سیستم‌های تهویه ساختمان‌های عمومی
❗ نکات مهم طراحی:
•مناسب برای سیستم‌های کم‌فشار با داکتینگ کوتاه
•نیاز به دقت در انتخاب موتور به دلیل ریسک اضافه‌بار
⸻
🌀 ۲. فن سانتریفیوژ بک‌وارد (Backward-Curved Centrifugal Fan)
✅ ویژگی‌های هندسی و عملکردی:
•پره‌ها برخلاف جهت چرخش خم شده‌اند.
•تولید فشار بالاتر با مصرف انرژی کمتر نسبت به فوروارد
🔬 مشخصات فنی:
•راندمان: حدود ۷۰–۸۵٪
•فشار استاتیکی: تا ۲۰۰۰–۲۵۰۰ Pa
•مناسب برای سیستم‌های با داکت طولانی و تجهیزات فیلتر پیچیده
📦 کاربردها:
•کارخانجات صنعتی
•پروژه‌های HVAC با شبکه داکتینگ پیچیده
•سیستم‌های تهویه با فیلترهای چندمرحله‌ای
⚙️ مزایا نسبت به فن فوروارد:
•عدم بروز اورلود حتی در شرایط کاری غیرمتعادل
•عمر بیشتر پروانه و بلبرینگ‌ها
•راندمان بالا در شرایط پرفشار
⸻
🌀 ۳. فن پلنیوم (Plug Fan)
✅ ساختار خاص:
•فاقد محفظه فن کلاسیک است؛ پروانه مستقیماً در فضای هواساز نصب می‌شود.
•جریان هوا را بدون هدایت کانال‌شکل منتقل می‌کند.
🔬 مشخصات فنی:
•راندمان: ۸۵–۹۰٪
•صدای عملکرد: بسیار کم
•قابلیت تنظیم با اینورتر (VFD) برای بهینه‌سازی مصرف
📦 کاربردها:
•هواسازهای سفارشی و مدرن
•صنایع دارویی، اتاق‌های تمیز (Cleanroom)
•پروژه‌های با فضای محدود و نیاز به یکنواختی جریان هوا
🛠 مزایا:
•توزیع بهتر هوا در داخل کویل‌ها و فیلترها
•حذف اتلاف فشار ناشی از اسکروال یا هوزینگ
•کاهش وزن و فضای اشغالی سیستم
⸻
🧾 نتیجه‌گیری فنی:
•اگر پروژه شما داکت کوتاه، صدای کم و فضای محدود نیاز دارد → فن فوروارد انتخاب اقتصادی و مناسب است.
•اگر به فشار بالا، دوام بیشتر و مصرف انرژی بهینه‌تر نیاز دارید → فن بک‌وُرد بهترین انتخاب است.
•برای پروژه‌های حساس، مدرن یا اتاق‌های تمیز و سیستم‌های پیشرفته → استفاده از فن پلنیوم توصیه می‌شود.
